04 aug Wanneer ben je oud?

“Wanneer ben je oud?” vraag ik aan mijn dochter van 19 jaar. We zijn een week naar Zuid-Frankijk met z’n tweeën en ik lees  ‘Wie ben ik als er niemand kijkt, een andere kijk op de ouder wordende vrouw’, geschreven door Liesbeth Woertman. Het boek gaat over de transitie en uitdagingen van deze levensfase en hoe de vrouw er betekenis aan geeft. Mijn dochter antwoordt: “als je fysiek gammel bent en niet meer een bijdrage kunt leveren aan de maatschappij”. Ik denk na over haar antwoord.

Het boek van Woertman is mij op het lijf geschreven! Sinds een aantal jaren ben ik in de overgang en er verandert veel; mijn kinderen wonen zelfstandig, dus ik heb niet meer de continue zorg voor hen. De behoefte om te zorgen voor anderen is sowieso veel minder geworden. Ik merk dat ik dit helemaal niet erg vind, ik geniet van de tijd die vrij komt, tijd die ik kan besteden zoals ik dat zelf wil. Ik kan koken waar ik zin in heb, eten wanneer ik dat wil, muziek luisteren die ik mooi vind. Mijn nieuwe rol als moeder en echtgenote bevalt mij wel! In mijn werk merk ik het ook, de sessies verlopen organisch. Ik krijg steeds de juiste ingevingen en mijn hart staat open voor mijn cliënten, het stroomt. Ik merk dat de jaren ervaring en opleiding hun vruchten afwerpen en het zijn bijzondere ontmoetingen. De trajecten zijn een samenwerking tussen mij en mijn cliënt. Alhoewel mijn gevoel van individuele vrijheid toeneemt, mijn verlangen om een ander te begeleiden in het levensproces neemt toe en vervult mij met vreugde en tevredenheid.

Woertman schrijft ook over het veranderende lichaam. Mijn lichaam verandert de laatste jaren en met de hormoonschommelingen schommelt ook mijn gemoed. De spiegel is niet mijn beste vriend geweest de afgelopen tijd, maar gaandeweg komt er meer acceptatie. Interessant is dat er bij vrouwen van boven de veertig vaak een perspectief verschuiving plaatsvindt, een verschuiving van buiten naar binnen. Wij hebben als vrouwen geleerd onszelf te beoordelen, vaak vanuit de mannelijke blik (‘male gaze’), in ieder geval denken we steeds over onszelf na vanuit wat anderen zullen denken. Met de komst van social media is het uiterlijk ook enorm belangrijk gemaakt. Wat idioot eigenlijk bedenk ik mij, al heb ik er in retrospectief zeker aan meegedaan. Jezelf bekijken van binnenuit – hoe voel ik mij? – geeft een heel ander perspectief en levert uiteindelijk veel meer rust en tevredenheid op. Ik denk aan het gedicht dat ik mijn cliënten vaak mee geef, het is van Taitetsu Unno. Ik ontving het eens van een vriendin en vond het prachtig. Hierbij een gedeelte uit dit gedicht:

Jij, zoals je bent, bent precies goed

Je gelaat, lichaam, naam, achternaam,

Voor jou zijn ze precies goed

Het leven waarin je wandelt met Amida/God/Buddha/de Ander

Het kan op geen enkele manier niet precies goed zijn

(Uit: Twee rivieren, Taitetsu Unno)

Terwijl ik het schrijf merk ik dat het me goed doet, het gedicht weer te lezen. Ik neem het mee de dag in, als een mantra.

En dan het antwoord op de vraag: wanneer ben je oud? Ik sluit mij aan bij Woertman die schrijft: Oud zijn de mensen die niet willen groeien en veranderen. Groei is tot op hoge leeftijd mogelijk. Het is bovendien van belang om deel te blijven uitmaken van het grotere geheel. Wij zijn als mensen intersubjectieve wezens, verbonden met anderen en afhankelijk van anderen. Met de leeftijd nemen de verlieservaringen toe, maar we kunnen altijd blijven openstaan voor ervaringen en voor andere mensen. We kunnen altijd onze ervaringen, kennis en wijsheid blijven delen.

Ik ben de nooit verwelkende schoonheid van de tijden die nog komen,

Ik zal altijd doorgaan mijzelf verder te ontsluiten

Ik ben het Eeuwig Vrouwelijke ….

(Uit: L’éternel féminin, Pierre Teilhard de Chardin)

(Uit: Wie ben ik als niemand kijkt, een andere kijk op de ouder wordende vrouw, Liesbeth Woertman)